بیانیه دیروز 'رجب طیب اردوغان ' نخست وزیر تركیه مبنی بر اینكه این كشور در دوران ریاست بخش یونانی نشین قبرس در نشست های اتحادیه اروپا شركت نمی كند، به نوعی نشانگر تغییر جهت سیاستهای تركیه از همگرایی با این اتحادیه است.

اردوغان از وزارتخانه ها و موسسات دولتی تركیه نیز خواست در زمان ریاست دوره ای و شش ماهه بخش یونانی نشین قبرس بر اتحادیه اروپا كه از ماه جولای(خرداد و تیر ) سالجاری میلادی آغاز می شود، در نشستهای این اتحادیه شركت نكنند.

با مخالفتهای آلمان، فرانسه، یونان و قبرس با عضویت تركیه در اتحادیه اروپا طی سه سال گذشته، مذاكرات نهایی عضویت آنكارا در اتحادیه اروپا وارد مرحله ای حساس شده است.

تركیه سال 1963 موافقتنامه خود را با جامعه اقتصادی اروپا امضا كرد.

آنكارا سال 1987 خواستار پیوستن به جامعه كشورهای اروپایی شد و سال 1999 نیز به عنوان یكی از كشورهای نامزد عضویت در این اتحادیه پذیرفته شد.

مذاكرات نهایی عضویت تركیه در اتحادیه اروپا از سال 2005 آغاز شد.

تركیه سال 2005 كه با مشكلات مالی و بیكاری مواجه بود، تلاش گسترده ای را برای عضویت در اتحادیه اروپا با هدف حل مشكلات تجاری و اقتصادی و تامین گردش آزاد خدمات، سرمایه و اتباع خود در كشورهای عضو اتحادیه اروپا آغاز كرد.

خواسته های اتحادیه اروپا از آنكارا درباره انجام اصلاحات بنیادین در سیاستها و قوانین و بهبود مناسبات با بخش یونانی نشین قبرس، گشودن بنادر و فرودگاههای خود به روی كشتیها و هواپیماهای این بخش از قبرس و حل اختلافات با یونان در مورد عمق آبهای ساحلی دریای اژه از یك سو و تناقضهای فرهنگی از اینكه تركیه اولین كشور مسلمان و پرجمعیتی است كه قصد عضویت در یك اتحادیه اروپایی را دارد، مانع از همگرایی این كشور با اتحادیه اروپا طی سالهای اخیر شده است.

با توجه به این موارد و برخی اختلاف نظرها و ورود اروپا به بحران اقتصادی گسترده، دولتمردان تركیه چندان رغبتی به ادامه تلاشها برای عضویت در اتحادیه اروپا نشان نمی دهند.

آخرین نظر سنجیها در تركیه نیز نشان می دهد كه گرایش مردم تركیه به عضویت كشورشان در اتحادیه اروپا كه در سال 2005 حدود 70 درصد بود، به زیر 50 درصد كاهش یافته است.

به رغم گذشت هفت سال از آغاز رسمی مذاكرات عضویت تركیه، پیشرفتی در این زمینه حاصل نشده است.

از سوم اكتبر سال 2005 كه مذاكرات نهایی آغاز شده، تاكنون بحث در 13 سر فصل از سرفصل های 35 گانه آغاز شده و تنها در یك مورد به نتیجه رسیده اند.

اكنون به نظر می رسد ، سال 2012 نیز یكی از مراحل تاریخی در روند همگرایی تركیه با اروپا باشد. روندی كه از 47 سال پیش ادامه یافته و اكنون با وضعیت دشواری مواجه شده است.

بدون شك مناسبات آنكارا و اتحادیه اروپا در دوران ریاست دوره ای بخش یونانی نشین قبرس بر این اتحادیه طی ماههای آتی با تنشهای زیادی رو به رو خواهد شد.

آنكارا بارها اعلام كرده كه قبرس یونانی نشین را به رسمیت نمی شناسد و برخی از سیاستمداران تركیه نیز از احتمال الحاق بخش ترك نشین قبرس به تركیه سخن گفته اند كه با واكنش تند یونان و بخش یونانی نشین قبرس رو به رو شده است.

به نظر می رسد مشكلترین نقطه پیوستن تركیه به اتحادیه اروپا را باید در بحران قبرس جست وجو كرد.

مذاكرات تحت نظر سازمان ملل در خصوص حل بحران دو بخش ترك نشین و یونانی نشین قبرس پس از 100 جلسه مشترك به بن بست رسیده است.

اگر در كوتاه مدت راه حلی برای مساله قبرس پیدا نشود ، احتمال توقف مذاكرات میان دو طرف مخاصمه در این جزیره وجود خواهد داشت.

روند مذاكرات میان دو بخش ترك و یونانی نشین قبرس ، بحران اقتصادی عمیق در درون اتحادیه اروپا و تشدید اسلام ستیزی و نژاد پرستی در قاره كهن ، از جمله دیگر مواردی است كه روند تیره ای را در روابط تركیه و اتحادیه اروپا ترسیم می كند.

پویایی اقتصادی تركیه در چند سال گذشته و تلاش این كشور برای حضور پررنگ در قاره های آسیا و آفریقا با هدف اجرای یك نقش مهم در منطقه نیز از جمله مسایلی هستند كه تركیه را به واگرایی از اروپا و همگرایی بیشتر با آسیا و آفریقا ترغیب كرده است.

خاورم ** 2010** 230**1651